Co to jest krajobraz warowny?

Krajobraz warowny Twierdzy Zamość, do obejrzenia którego zapraszamy Cię, to w istocie wielka scenografia, składająca się z elementów oryginalnych, połączonych mniej lub bardziej dosłownymi rekonstrukcjami i uzupełnieniami. W całości, mimo przewagi elementów współczesnych, krajobraz ten NIE KŁAMIE – jest rzadkim w Polsce i w świecie przykładem odzyskanej, wiarygodnej „kolekcji widoków” dużej, bastionowej twierdzy z XVIII-XIX wieku, o starszym, renesansowym rodowodzie. Daje on oprawę, przedpole, „oddech” dla spojrzenia na unikatową sylwetę renesansowego miasta, podbudowaną pasem wielkich bastionów. To obraz potęgi i nowoczesności, przedmiot dumy władców sprzed 200 - 300 lat. Łączy dorobek całej fortyfikacji nowożytnej – od XVI-wiecznego debiutu fortyfikacji bastionowej, aż po jej zmierzch w 2. połowie wieku XIX, w obliczu niszczycielskiej mocy nowoczesnych dział. I dlatego właśnie, iż nowoczesność wieku pary i elektryczności starła, jako funkcjonalnie niepotrzebne, ciągłe fortyfikacje bastionowe wokół miast – widoki takie, jakie zobaczysz w Zamościu, są dziś rzadsze, niż widok miasta otoczonego średniowiecznymi murami. Jeśli renesansowe miasto przyrównać do drogocennego klejnotu – pierścień bastionowych fortyfikacji jest najpiękniejszą dla tegoż klejnotu oprawą. Zamość wchodzi znów do elitarnego klubu europejskich miast ufortyfikowanych – takich, jak Palma Nuova, Naarden, Heusden czy Bourtange.

Zamojski krajobraz warowny, który zobaczysz, nie jest rezerwatem ani wierną rekonstrukcją – ta bowiem wymagałaby zatarcia autentycznych śladów wielu epok i olbrzymich nakładów, z licznymi wyburzeniami i likwidacją infrastruktury włącznie. Jest wielkim, prześwietlonym, fortecznym parkiem, osnutym na zarysie historycznych urządzeń fortecznych – błoniami z dalekimi wglądami i pasmami zieleni. Park jest nawiązaniem do formy twierdzy bastionowej w okresie pokojowym; niezrównanym wzorem są tutaj akwarele Jana Pawła Lelewela.

Odzyskany krajobraz – to przede wszystkim własność Mieszkańców Zamościa, oddawany w Ich ręce, ku dumie, radości, wypoczynkowi; jako niezwykły zielony Salon – Historii i Współczesności, ma także zaciekawiać, uczyć, fascynować, turystów – obywateli Polski, Europy i świata. Wszystkie elementy wyposażenia - „umeblowanie” zielonego pierścienia wokół Zamościa – wielkiego, fortecznego parku, a więc ławki, latarnie, słupki, drogowskazy itp., nawiązywać mają wprost do militarnej tożsamości oraz do epoki, w której Twierdza Zamość zyskiwała swą najbardziej dziś czytelną postać, czyli generalnie pierwszej połowy XIX w. z oczywistymi wcześniejszymi odniesieniami.

Oznaczenia, tablice i infomaty, które napotkasz na swojej drodze, poprowadzą Cię przez sekwencję wnętrz krajobrazowych, jak przez wielką amfiladę różnych „salonów ekspozycyjnych pod otwartym niebem”. Każdy z nich, mimo iż należy do wieku XXI, ma swoisty, troszkę staromodny szyk, fason, „Ésprit du Corps” dawnej fortecy i zdaje się mówić:

Odkryj sam tajemnice przywróconej do życia fortecy, podążając jej szlakami!