MENU
Arte et Marte,
czyli z fortecznego archiwum
  • pl
  • en
  • de
  • ua
Nie jest powszechnie znany fakt, iż twierdza od czasów austriackich była zarazem więzieniem. Rosjanie funkcje tę rozbudowali,
Fragment komór fortecznych – podwalni przy Bramie Lwowskiej Starej, zamienionych na więzienie, przyległych do nadszańca Bastionu VII.
nadając jej szczególny charakter: uwięzienie w twierdzy stanowiło karę zastępczą dla skazanych na zsyłkę na Sybir. Kara taka dotyczyła zatem w pierwszej kolejności więźniów politycznych – działaczy niepodległościowych. Skazańcy nie figurowali w ogólnym rejestrze więźniów Królestwa Polskiego. Więźniowie przetrzymywani byli w kazamatach zlokalizowanych w pobliżu bram miejskich, zmuszani byli do pracy fizycznej przy naprawie umocnień, wielokrotnie z przykutą do nogi kulą. Najsłynniejszym więźniem Zamościa był major 4. Pułku Piechoty Liniowej (tzw. Czwartaków) Walerian Łukasiński, twórca Wolnomularstwa Narodowego i Narodowego Towarzystwa Patriotycznego (1786-1868). Łukasiński w latach 1807-1815 był żołnierzem Księstwa Warszawskiego, uczestnicząc m.in. w bitwie pod Raszynem. W 1817 r. awansowany został do stopnia majora. W 1819 r. założył w Warszawie Wolnomularstwo Narodowe, a w 1821 r. Narodowe Towarzystwo Patriotyczne. W 1822 r. spisek wykryto. 25 października 1822 r. Łukasiński został aresztowany, w 1824 r. skazany na 9 lat twierdzy. Więziony był od 6 października 1824 r. w kazamacie Starej Bramy Lwowskiej, później przy Starej Bramie Lubelskiej, gdzie w 1825 r. był inicjatorem buntu więźniów. 10 września 1825 r. został w związku z tym skazany na karę śmierci, Wielki Książę Konstanty zmienił wyrok skazując więźnia na łącznie 14 lat twierdzy, publiczną chłostę i zakucie w kajdany. Skazaniec został wówczas przeniesiony do kazamaty Bramy Szczebrzeskiej. W czasie powstania listopadowego wycofujące się wojska rosyjskie wywiozły Łukasińskiego do twierdzy Szlisselburg, gdzie mimo upływu wyroku przetrzymywany był aż do śmierci w 1868 r., spędzając w sumie w więzieniu 46 lat.

Galeria zdjęć

  • Brama Lwowska Nowa w widoku od zewnątrz. Rysunek elewacji, wykonany techniką akwarelową przez Jana Pawła Lelewela.

  • Ciąg komór pod wałem, czyli tzw. „podwalni”, łączących Bramę Lwowską Starą i Nową, w widoku od wnętrza miasta. Akwarela Jana Pawła Lelewela.

  • Profil fortyfikacji zamojskich na rysunku, który traktować można jako projektowy, pochodzi bowiem on z roku 1824. Jest rozwinięciem przekroju wzdłuż drogi wjazdowej, prawdopodobnie do Bramy Lubelskiej Nowej. Niemal identycznie wyglądał wjazd do Bramy Lwowskiej Nowej. Malował Jan Paweł Lelewel.

    Jest rozwinięciem przekroju wzdłuż drogi wjazdowej, prawdopodobnie do Bramy Lubelskiej Nowej. Niemal identycznie wyglądał wjazd do Bramy Lwowskiej Nowej. Malował Jan Paweł Lelewel.

  • Fragment komór fortecznych – podwalni przy Bramie Lwowskiej Starej, zamienionych na więzienie, przyległych do nadszańca Bastionu VII. Tu więziono Waleriana Łukasińskiego. Stan sprzed odbudowy Bramy Lwowskiej Starej. (Pocztówka archiwalna, nakład. J.M.)

    Tu więziono Waleriana Łukasińskiego. Stan sprzed odbudowy Bramy Lwowskiej Starej. (Pocztówka archiwalna, nakład. J.M.)


Proszę czekać... Proszę czekać...