Tajna kaseta, tajny mapnik
- pl
- en
- de
- ua
Południowe przedpole Zamościa było zawsze obszarem częściowo lub całkowicie pokrytym rozlewiskami rzeki Łabuńki. Na
planach z lat 1779 – 1782, z 1809, z 1815, z 1818, z 1837 roku, wreszcie na planie J.P. Lelewela, uwidoczniono tam teren otwarty, w większości podmokły, bardzo trudny do rozwinięcia regularnego natarcia na twierdzę. Zasięg lustra wody na każdej z map jest inny, lecz strefa podmokłego, łęgowego, a w niektórych miejscach bagiennego terenu jest podobna, obejmując obszar zbliżony powierzchnią do całego miasta Zamościa. Najwyraźniej linia brzegowa uwidoczniona jest na planie z lat 1779-1782. Otwarte zbiorniki wodne grupowały się w części wschodniej, zachodniej oraz na bezpośrednim przedpolu Zamczyska. Były one zasilane ciekami wodnymi. Każdorazowo jednak przed południowym frontem twierdzy otwierało się przedpole widokowe. W porównaniu z wszystkimi mapami historycznymi – współczesny stan tego terenu całkowicie przeczy historycznej idei wielkich, podmiejskich błoń. Obecny obrys zalewu nie przypomina kształtu historycznego, jest ujęty w prostokreślne wały, obce krajobrazowi naturalno-kulturowemu. Przewidywane zagospodarowanie tej przestrzeni przewiduje docelowo przywrócenie wielkiego lustra wody przed południowym frontem twierdzy.
Nad południowym brzegiem Zalewy zachowane są do dziś wały Zamczyska. Była to podmiejska siedziba Tomasza Zamoyskiego, wzniesiona w latach 1628-1633, przypuszczalnie według projektu Jana Jaroszewicza. W1633 r. krytycznie o pałacu wypowiadał się znany architekt Andrea dell’Aqua. On właśnie zapewne wprowadził korekty do projektu pałacu, zaprojektował i zbudował dziedziniec paradny okolony krużgankami, a także jest autorem fortyfikacji kleszczowo-półbastionowych otaczających rezydencję.
Centralnym elementem kompozycji był prostokątny, jednopiętrowy pałac (wg niektórych źródeł ujęty od frontu dwoma alkierzami, pomiędzy którymi mógł się znajdować dwukondygnacyjny arkadowy ganek). Rezydencja otoczona była fortyfikacjami półbastionowo-kleszczowymi* z bramą na osi kurtyny południowej. Rejon bramy, przypuszczalnie osłonięty dodatkowo rawelinem* z własną fosą i mostem zwodzonym, broniony był ogniem artylerii z obu półbastionów. Obronność zamku dodatkowo zwiększała fosa wodna. Wokół pałacu w obrębie umocnień znajdował się ogród ozdobny, drugi ogród znajdował się na zewnątrz fortyfikacji, przypuszczalnie od południa i zachodu. Zamek został spalony w 1649 r. przez wojska Chmielnickiego, ruiny widoczne są jeszcze na planach z XVIII i pocz. XIX w., w trakcie działań wojennych okresu wojen napoleońskich mogły one ulec ostatecznemu zniszczeniu, pozostałości rozebrano na materiał budowlany.
Proszę czekać...