Arte et Marte,
czyli z fortecznego archiwum

Bastion III musiał robić najbardziej imponujące wrażenie w twierdzy, mimo że nie był największy. Właśnie w swej wczesnej  postaci, po przebudowie w okresie Księstwa Warszawskiego, która zachowała jego XVII-wieczny charakter, uwiecznił go na wspaniałej akwareli Jan Paweł Lelewel. Uchwycił on bardzo ciekawy moment w czasie modernizacji twierdzy. Widoczny po lewej Bastion IV został już przebudowany, o czym świadczy wprowdzonona galeria z licznymi strzelnicami. Bastion III panuje jednak dalej nad mokradłami, pozostałymi po tzw. „Małej Zalewie” – rozlewiskach rzeki Łabuńki przed zachodnim frontem twierdzy. Bastion III nadal ma wyniosłą część centralną, jakby nadszaniec, oraz obniżone barki. Zwraca uwagę niski mur skarpowy i olbrzymi ziemny wał, zapewne podniesiony w czasie wzmacniania twierdzy w okresie Księstwa Warszawskiego. Bastion w takiej postaci był groźnym stanowiskiem dla artylerii i strzelców, w dodatku bardzo odpornym na ostrzał ówczesnych dział.

Galeria zdjęć

• 

  Po przebudowach z początku wieku XIX, lecz zachowujący jeszcze cechy dwupoziomowego bastionu Jana Michała Linka. Akwarela Jana Pawła Lelewela, być może również częściowo wyidealizowana.

• 

  Stan zgodny z projektem Jana Mallet-Malletskiego z roku 1825, jednak rysunek Jana Pawła Lelewela jest nieco fantastyczny. Pokazuje wyidealizowany krajobraz i wielką kaponierę przed czołem Bastionu III, która nigdy nie została zrealizowana.

• 

  Taka właśnie miała stać przed czołem Bastionu III, lecz od jej realizacji odstąpiono.