Ozdobnie czy wygodnie?

  W drugiej połowie XIX wieku kolorowe mundury powoli ustępowały mundurom o charakterze maskującym. Jednymi z pierwszych były mundury armii brytyjskiej z lat 60-tych XIX wieku. Oddziały walczące na pograniczu afgańskim umundurowano w popielatoszare bluzy, podobnie wojska kolonialne Królestwa Włoch walczące z początkiem wieku XX na pustyni libijskiej także przemundurowano na mundury piaskowego koloru. Stopniowo dostosowywano kolor munduru do potrzeb pola walki. W roku 1879 wojska austro-węgierskie jako jedne z pierwszych na świecie zmieniły kolor kurtek mundurowych na jasno-szaroniebieski, nazywany „Hechtgrau”. Przemundurowanie armii brytyjskiej przypada na okres drugiej wojny burskiej. Rozpowszechnił się wówczas kolor khaki oznaczający w języku hindi zapylony, kolor kurzu, pyłu. Pierwszą odzież w tym kolorze wyprodukowano w Barodzie, w Indiach Zachodnich.

Maskowanie ubioru nie dotyczyło tylko koloru munduru ale także maskowania elementów błyszczących jako najbardziej rozpoznawalnych oraz dystynkcji wojskowych, ze względów bezpieczeństwa. Chroniono w ten sposób własne wojska, gdyż strzelcy wyborowi celowali do oficerów, pozbawiając żołnierzy dowódców. Ten sposób, w latach 1904-1905 armia japońska chroniła wyszkolonych dowódców.

Aż do roku 1914 armia francuska tradycyjnie utrzymywała kolorowe mundury, przechodząc stopniowo na błękitny kolor "bleu horizont". Był to naturalny barwnik roślinny pochodzący z Pikardii, zaś wybór koloru szaroniebieskiego miał zapewnić niewidoczność żołnierza na tle linii horyzontu. Nie była to pierwsza próba zastosowania koloru do celów maskowania w armii francuskiej, prace trwały od 1903 roku, brano pod uwagę kolor beżowy, niebieski i szary.

Armia rosyjska stosowała z powodzeniem kolor ziemisto-zielony.

Pierwsza wojna światowa skończyła zatem bezpowrotnie okres kolorowych, pełnych fantazji mundurów, które pozostały jedynie jako stroje paradne i wyjściowe.

Galeria zdjęć

• 

  Żołnierz austro-węgierski w mundurze szaroniebieskim („Hechtgrau”). Żołnierz 13 c. i k. Pułku Piechoty „Dzieci Krakowa” w przededniu I wojny światowej. Mal. Andrzej Zaręba.

• 

• 

  Głowę chroni mu skórzany kask, zwany „pikielhaubą”, z płóciennym ochraniaczem. Okres I wojny światowej. Mal. Andrzej Zaręba.