Stary żołnierz nigdy nie umiera

Ilekroć w Zamościu mówimy o wolnostojącym murze ze strzelnicami, zbudowanym wzdłuż fosy, nazywamy go „murem Carnot'a”. Kim był Łazarz Carnot? Był francuskim inżynierem fortecznym, matematykiem, strategiem, twórcą nowej doktryny wojennej, z której później korzystali m.in. Napoleon Bonaparte. Był on wynalazcą podstawowego szyku, w którym atakuje piechota; luźnego, zmniejszającego straty poprzez rozproszenie żołnierzy. Ten szyk to tyraliera. Był zaprzeczeniem ciasnego, fryderycjańskiego szyku linearnego. W wojsku zagrzewanym "duchem rewolucyjnym" można było pozwolić sobie na to, by żołnierz nie pozostawał pod stałym nadzorem podoficera. Wiązało się to ze świadomością i motywacją żołnierza. Nie było czasu ani możliwości, by wieloletnią musztrą doprowadzać synchronizację szyków do doskonałości. W myśl idei Carnot'a, żołnierze już nie strzelali salwami, ale po prostu wtedy, gdy naładowali broń. "Koniec ze sztuką wojenną; jedynie stal, masa i patriotyzm się liczą!" - mówił Łazarz Carnot.