Armia maszeruje na brzuchach

Woda jest niezbędna nie tylko dla życia człowieka lub zwierząt; w walce fortecznej była nieodzowna do gaszenia pożarów i do chłodzenia luf przy prowadzeniu intensywnego ognia. Brak wody w twierdzy lub celowe zanieczyszczenie wody (zatrucie sporyszem lub martwymi ciałami ludzi czy zwierząt) było w zasadzie elementem przesądzającym o końcu obrony. Dlatego w twierdzy lokalizowano możliwie dużą ilość studni, a licząc się z faktem, że niektóre części budowli mogą bronić się przez jakiś czas w odosobnieniu, budowano po kilka studni w jednym obiekcie fortecznym. Kiedy nie było możliwości drążenia studni, budowano cysterny, które gromadziły wodę źródlaną lub opadową. Woda opadowa była zbierana nieraz z dużej powierzchni i przepuszczana przez komory filtracyjne. Studnie i cysterny lokalizowane były w miejscach osłoniętych przed ostrzałem i łatwo dostępnym dla załogi. Pamiętajmy: człowiek bez wody może przeżyć zaledwie kilka dni, objawem odwodnienia jest nie tylko uczucie pragnienia, ale także senność, ospałość, co ma podstawowe znaczenie dla sprawności żołnierza. Brak wody w organizmie zaburza działanie wszystkich naszych organów dlatego, że woda jest składnikiem wszystkich części naszego ciała. Nasz mózg zawiera 75% wody, kości 22%, a nerki 83%. Utrata 20% wody powoduje śmierć.